تعارض منافع وزارت نفت دلیل اصلی عدم گسترش LPG در خودرو ها ، درآمد 12 هزار میلیارد تومانی برای دولت با توسعه صنعت اتوگاز - اهدا بلاگ

گروه اقتصادی خبرنگاران، در بسیاری از کشور های دنیا ازجمله روسیه، انگلستان، ایتالیا، کره جنوبی، ژاپن، آلمان، ترکیه و لهستان ال. پی. جی (LPG) به عنوان سوخت پاک خودرو ها (اتوگاز) استفاده می شود. در اواخر دهه هفتاد شمسی در ایران نیز این سوخت به سبد مصرفی خودرو های کشور اضافه شد، تولید تجهیزات موردنیاز ال. پی. جی بومی سازی گشت و مصرف این سوخت مورد استقبال مردم قرار گرفت. با ورود به دهه هشتاد شمسی سیاست توسعه ال. پی. جی کنار گذاشته شد و جای خود را به سی. ان. جی CNG داد. این تغییر سیاست علاوه بر ضربه زدن به سرمایه گذاران این بخش موجب ایجاد بازار غیررسمی برای مصرف این سوخت در خودرو ها گشت.

متاسفانه علی رغم تمایل مردم به استفاده از سوخت ال. پی. جی در خودرو ها و ال. پی. جی سوز بودن حدود 1.5 میلیون خودرو در کشور وزارت نفت تا به امروز برنامه ای برای ساماندهی این خودرو ها نداشته است و این موضوع چالش هایی را در این حوزه ایجاد کرده است.

شرایط تولید و مصرف ال. پی. جی در کشور

گزارش ها حاکی از این است که میزان تولید گاز مایع فشرده (LPG) در کشور به رقم سالانه 17 میلیون تن رسیده است که از این مقدار حدود 5 میلیون تن آن صادر شده و حدود 2 میلیون تن آن نیز برای مصرف در بخش خانگی تخصیص داده می شود. البته مقدار زیادی از این میزان توسط خودرو ها به صورت غیررسمی مصرف می شود. مابقی ال. پی. جی تولیدی نیز به دلیل عدم توانایی وزارت نفت در صادرات به علت شرایط تحریمی در خطوط لوله گاز طبیعی و مشعل ها سوزانده شده و به هدر می رود.

اگر برنامه های توسعه پارس جنوبی طبق روال اعلام شده پیش برود، تولید ال. پی. جی کشور به 22 میلیون تن در سال می رسد. با توجه به مسائل تحریمی در صادرات ال. پی. جی و عدم توسعه پتروشیمی با خوراک مایع برای مصرف آن، درصورتی که این سوخت به سبد انرژی حمل ونقل کشور وارد نشود، این میزان تولید اضافی هم به خطوط گاز طبیعی تزریق شده یا در مشعل ها سوزانده خواهد شد.

فریدون اسعدی؛ کارشناس انرژی در این رابطه با اشاره به ضرورت توسعه اتوگاز در کشور گفت: متاسفانه وزارت نفت در حوزه حامل های انرژی حوزه حمل و نقل برنامه مشخصی ندارد و در این حوزه لازم است، طرح جامع انرژی با حضور کارشناسان خبره تدوین شود تا جهت گیری برنامه ریزی ها به درستی انتخاب شود. البته مجلس در برنامه پنجم الزام تدوین طرح جامع انرژی را تصویب کرد، ولی متاسفانه تا به امروز اقدامی برای تدوین آن انجام نشده است.

وی افزود: اصلاح قیمت حامل های انرژی یکی از الزاماتی است که به دلیل فقدان یک سبد سوخت متنوع تا کنون با موفقیت اجرایی نشده است. وقتی شما یک سبد سوخت متنوع شامل سوخت های ال. پی. جی، سی. ان. جی، بنزین و گازوئیل را داشته باشید، قطعا می توانید با بهره گیری از سیاست جایگزینی، برای اصلاح قیمت حامل ها اقدام کنید.

اسعدی افزود: برای مثال در صورت تنوع سازی سبد سوخت، اگر شما بخواهید قیمت بنزین را به لیتری 5 هزار تومان برسانید، خیالتان راحت است که مثلا مردم می توانند از LPG و CNG به عنوان جایگزین استفاده کنند و آسیب پذیری طبقات پایین جامعه از اصلاح قیمت بنزین کاهش می یابد.

این کارشناس انرژی گفت: در گذشته بحث استفاده از گاز مایع فشرده LPG به عنوان سوخت خودرو ها مطرح بود، اما به دلیل تولید کم این سوخت نتوانستیم از LPG در سبد سوخت کشور استفاده کنیم. در حال حاضر با توسعه فاز های پارس جنوبی و افزایش تولید LPG از این فاز ها امکان توسعه اتوگاز در کشور وجود دارد.

5 دلیل برای اضافه شدن ال. پی. جی به سبد سوخت خودرو ها

یکی از راه چاره های وزارت نفت برای جلوگیری از هدر رفت ال. پی. جی افزودن آن به سبد سوخت خودرو های کشور است. مدل های متفاوتی برای توسعه صنعت اتوگاز در کشور وجود دارد. برای مثال در برخی کشور ها مثل ترکیه ال. پی. جی در خودرو های سبک و تاکسی ها مورداستفاده قرار می گیرد و در برخی دیگر مثل آمریکا این سوخت در اتوبوس ها جایگزین گازوئیل می شود. به طورکلی اختصاص ال. پی. جی مازاد در کشور به خودرو های سبک در شهر های نزدیک پالایشگاه ها و ال. پی. جی سوز کردن ناوگان اتوبوس رانی و تاکسیرانی درون شهری منافع زیادی را به همراه دارد که عبارت اند از:

1) با اضافه شدن ال. پی. جی به سبد انرژی حمل ونقل کشور حساسیت مردم به تغییرات قیمت بنزین کاهش خواهد یافت. درنتیجه حتی در صورت تغییر ناگهانی قیمت بنزین به دلیل وجود جایگزین های متعدد در سبد سوخت ازجمله ال. پی. جی و سی. ان. جی تجربه تلخ حوادث آبان ماه تکرار نخواهد شد. در حال حاضر کشور روسیه نیز در کنار استفاده از سی. ان. جی به عنوان سوخت خودروها، صنعت ال. پی. جی (اتوگاز) را نیز توسعه داده است.

2) به طور میانگین قیمت صادراتی هر تن بنزین و گازوئیل نسبت به گاز مایع فشرده 150 دلار بیشتر است. به ازای جایگزین شدن هر یک میلیون تن ال. پی. جی به جای بنزین و گازوئیل در سوخت خودرو ها عددی نزدیک به 1.5 هزار میلیارد تومان درآمد برای دولت ایجاد می شود. درنتیجه با جایگزینی 8 میلیون تن گاز مایع با بنزین که هم اکنون در خطوط لوله سوزانده می شود، از محل صادرات بنزین آزادشده عددی در حدود 12 هزار میلیارد تومان درآمد برای کشور ایجاد می شود علاوه بر این که از هدر رفت منابع ملی جلوگیری می شود.

3) ال. پی. جی در دنیا به عنوان سوخت پاک شناخته می شود و آلایندگی بسیار کمتری از بنزین و گازوئیل دارد. با توجه به آلودگی بالای هوای کلان شهر های کشور استفاده از ال. پی. جی در ناوگان حمل ونقل عمومی این شهر ها گامی مؤثر در جهت کاهش آلودگی هوا است.

4) این سوخت در کنار برخورداری از ارزش حرارتی بالاتر از بنزین و گازوئیل، به موتور و سر سیلندر نیز آسیب نمی رساند و مانند سی. ان. جی هزینه استهلاک خودرو ها را افزایش نمی دهد. این ویژگی موجب اقبال عمومی به استفاده از این سوخت شده است.

5) تحریم ها صادرات ال. پی. جی را به علت خاص بودن کشتی ها و نوع بازار های آن با مشکل روبرو کرده است، این در حالی است که صادرات بنزین و گازوئیل با سهولت بیشتری در حال انجام است. در این شرایط یک راه چاره بی اثر کردن تحریم ها و جلوگیری از هدر رفت این منبع باارزش اختصاص گاز مایع به سوخت خودرو ها و سپس صادرات بنزین و گازوئیل معادل است.

علی محمودیان؛ رییس اتحادیه کشوری سوخت های جایگزین و خدمات وابسته ضمن اشاره به مصارف گاز ال پی جی گفت: با توجه به اینکه گاز ال پی جی در سه حوزه مصارف خودرویی، پتروشیمی و صادرات مورد استفاده قرار گرفته، با مصرف آن در بخش خودرو به ازای استفاده از هر تن بیش از 500 دلار، در حوزه پتروشیمی حدود 400 دلار و در بخش صادرات حدود 370 دلار صرفه جویی صورت می گیرد؛ لذا اگر بخشی از گاز ال پی جی در مصارف خودرویی استفاده شود و میزان ما به التفاوت بنزین صادر شود از نظر اقتصاد کلان نیز به نفع کشور خواهد بود.

محمودیان افزود: با توجه به اینکه 85 درصد کپسول های ال پی جی قابل عرضه برای مصارف خانگی در بخش خودرو مورد استفاده قرار گرفته باید این سوال را از وزارت نفت پرسید که چرا نباید عرضه و توزیع این گاز ساماندهی شود؟ بسیاری از حوادث ناشی از استفاده از گاز ال پی جی به دلیل شرایط عرضه نادرست آن بوده است.

دلیل اصلی عدم توسعه ال. پی. جی در خودروها، تعارض منافع وزارت نفت است

علیرغم وجود مزیت های فراوان در استفاده از گاز مایع در خودرو ها بازهم وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش برنامه ای در این حوزه نداشته و همچنان سوزاندن ال. پی. جی در خطوط لوله با بی تدبیری وزارت نفت در دولت دوازدهم ادامه دارد. کارشناسان معتقدند که دلیل اصلی عدم توسعه ال. پی. جی در خودروها، تعارض منافع وزارت نفت در این حوزه است.

با اضافه شدن ال. پی. جی به سبد سوخت خودرو ها و قیمت گذاری مناسب آن میزان مصرف بنزین کشور کاهش خواهد یافت و وزارت نفت امکان صادرات این میزان بنزین آزادشده را پیدا می کند. در صادرات بنزین تنها 14.5 درصد عواید فروش به وزارت نفت تعلق می گیرد، ولی در صادرات ال. پی. جی تمام عایدی صادراتی به وزارت نفت تعلق دارد و این تفاوت در بهره مندی از درآمد صادراتی عامل ایجاد تعارض منافع در این موضوع شده است.

با توجه به منافع بسیار اضافه شدن ال. پی. جی به سبد سوخت خودروها، پیشنهاد می شود که وزارت نفت با در نظر دریافت منافع ملی کشور برای توسعه اتوگاز برنامه ریزی کند.