خالق دونده و تنگسیر؛ امیر نادری و سلیقه سینمایی اش - اهدا بلاگ

خداحافظ رفیق (1350)

خداحافظ رفیق اولین ساخته امیر نادری است فیلمی با که با هزینه بسیار کم ساخته شد و به نظر بسیاری از منتقدان اولین فیلم ضد قصه در سینمای ایران است. این فیلم در باره ناصر، جوان هفت خطی است که می خواهد آخرین دزدی زندگی اش را انجام دهد و بعد از این کار دست بکشد. او با دو نفر از دوستانش به سرقت از یک جواهرفروشی دست می زند. خسرو پس از سرقت تصمیم می گیرد جواهرات را به تنهایی تصاحب کند...

تنگسیر (1352)

داستان بلند تنگسیر نوشته صادق چوبک شامل سیزده فصل است که می توان گفت تمام فصل های کتاب با حذف هایی کوتاه در فیلم امیر نادری به تصویر کشیده شده است. قهرمان اصلی که زار ممد نام دارد و در کتاب و فیلم در انجام یک کار معین به یک شیوه عمل می کند. تنگسیر به اهالی و ساکنان شهرستان تنگستان در استان بوشهر می گویند. زار ممد به دلایلی برای دریافت طلبش از آقا علی وکیل، عبدالکریم حاج حمزه، ابول گنده رجب و شیخ ابوتراب برازجانی اقدام می کند. آنها زار ممد را مسخره می کنند و می گویند که سرمایه اش در معامله نابود شده است. زار ممد تفنگ قدیمی و تبر زنگ زده اش را از زیر خاک بیرون می آورد و پس از خداحافظی از همسرش درصدد انتقام برمی آید. بهروز وثوقی نقش زار ممد را بازی می کند و نوری کسرایی، عنایت بخشی، جعفر والی از دیگر بازیگران این فیلم هستند.

ساز دهنی (1352)

عبدلو به دلیل بیماری اسهال از دارو خوردن فرار می کند تا آنجا که تمامی همسایه ها به تماشای او می نشینند در نهایت پدرش که روی کشتی کار می کرده از یک خارجی سازدهنی هدیه می گیرد و آن را به عبدلو می دهد تا داروهایش را بخورد. عبدلو به دلیل داشتن سازدهنی که هیچ کدام از بچه های بندر تا آن زمان سازدهنی ندیده اند، شروع به استفاده ابزاری از بچه ها می کند تا بتوانند با شمارش او از سازدهنی استفاده کنند. امیرو به این ساز شدیدا دل می بندد تا آنجا که حتی به عبدلو کولی می دهد تا بتواند از سازدهنی استفاده کند و در نهایت علیه عبدلو طغیان می کند. امیر نادری در سال 52 سه فیلم تنگسیر، تنگنا و ساز دهنی را در فضاهای متفاوت ساخت که در هر سه فیلم در مورد مبارزه با ستم و ظلم است. سه فیلمی که هر کدام برنده با نامزد جوائز مختلفی در سطح جهانی و در تاریخ سینمای ایران ماندگار شده اند.

دونده (1363)

امیرو گویا خود کودکی امیر نادری است. نوجوان تنهایی که می خواهد به سرزمین ها دور برود. کودکی که تنها در یک کشتی به گل نشسته زندگی می کند است با جمع کردن آشغال ها و فروش بطری های خالی، فروش آب یخ، واکس زدن کفش فرنگی های در جنوب خرج زندگی اش را در می آورد. برای یاد دریافت سواد خواندن و نوشتن به کلاس های شبانه می رود و صحنه پایانی فیلم از درخشان ترین صحنه های سینماست که امیرو در نبردی با دوستانش خودش را به خودش اثبات می کند و پیروز می شود. دونده اولین فیلم ایرانی ساخته شده پس از انقلاب سال 1357 است که توجه جهان را متوجه سینمای ایران کرد. دونده را بسیاری از منتقدان یکی از تاثیرگذارترین فیلم های ربع قرن اخیر معرفی می کنند.

کارگردانی برای همیشه

امیر نادری از سال 1369 به آمریکا مهاجرت کرد و خودش یکی از دلایل این تصمیم را ساخت فیلم ماه بیان کرده است. در سال های اخیر در ژاپن زندگی می کند و در تمامی این سال ها برنامه ها بسیاری برای بزرگداشت او در کشورهای مختلف برپا شده است و این کارگردان تولیدی نداشته است که توجه و تحسین منتقدان و صاحب نظران را به همراه نداشته باشد. فیلم آب باد خاک، آ ب ث، دیوار صوتی، رویای لاس وگاس، ماراتن، منهتن از روی شماره، جست وجو 1 و 2، مرثیه و انتظار دیگر آثاری از امیر نادری است. کارگردانی که با وجود اینکه سال ها است که در ایران زندگی نمی کند اما یکی از شناخته شده ترین کارگردان های ایرانی در سطح جهانی است.