علت و علائم دیابت بچه ها چیست و چگونه درمان می شود؟ - اهدا بلاگ

دیابت بچه ها

هر روزه شاهد افزایش تعداد بچه ها مبتلا به بیماری دیابت هستیم. حتی تعدادی از نوزادان قبل از به جهان آمدن به این بیماری مبتلا هستند. لازم به ذکر است که علت افزایش روز افزون مبتلایان به این بیماری می تواند شیوه نادرست زندگی امروزی باشد. این روزها بچه ها به فست فودها و نوشیدنی هایی که سرشار از شکر و مواد افزودنی هستند به شدت وابسته هستند. علاوه بر جایگزینی تغذیه ناسالم در میان آن ها، بازی های کامپیوتری و اینترنتی نیز موجب افزایش بی تحرکی در بین بچه ها شده است. باید به بچه های که در سنین پایین به بیماری دیابت مبتلا می شوند آموزش های لازم مربوط به شیوه تطابق با بیماری شان داده شود.

بیماری دیابت شامل دو گروه اصلی دیابت نوع 1 و 2 می شود. دیابت نوع 1 بیشتر در میان بچه ها رایج است. در این بیماری بدن توانایی تنظیم قند خون را ندارد به این علت که پانکراس قادر به انجام اعمال طبیعی خود نیست. در واقع کار اصلی پانکراس ترشح هورمون انسولین است. در این نوع بیماری پانکراس دیگر قادر به سنتز و ترشح انسولین در بدن نیست. قابل ذکر است که انسولین هورمونی ضروری در بدن است که کارکرد آن ذخیره و اکسید اسیون گلوکز در کبد و دیگر سلول های بدن است.

علت دیابت نوع 1 در بچه ها چیست؟

این بیماری در بچه ها زیر 11 سال نمود پیدا می کند و تا سرانجام عمر با کودک همراه است. دیابت نوع 1 هنگامی در کودک پدیدار می شود که پانکراس در لوزالمعده ساخت و ترشح هورمون انسولین را متوقف می کند.

به هنگام ورود ویروس به بدن شخص، در پی مقابله بین سلول های ایمنی بدن با ویروس، کمپلکسی در بدن ساخته و بر ضد آن آنتی بادی تولید می شود. آنتی ژن ایجاد شده بر علیه سلول های بتای جزایر لانگرهانس که در لوزالمعده جای گرفته اند، اقدام می کند و سلول های بتا را نابود می کنند. در پی آن انسولین به خوبی در بدن ترشح نمی شود و قند خون بالا می رود. قابل ذکر است که انسولین هورمونی برای تنظیم و کنترل قندخون در بدن است و سبب می شود قندخون وارد سلول های بدن شده و به مصرف برسند.

هنگامی که هورمون انسولین در بدن ترشح نشود درب سلول به روی گلوکز بسته شده و قند نمی تواند وارد سلول شود؛ در نتیجه قند در خون به طور چشم گیری بالا رفته و سپس وارد ادرار شخص می شود و همین امر سبب تکرر ادرار در کودک می شود. هم چنین به سبب آنکه قند وارد سلول ها نمی شود شخص تمایل به پرخوری پیدا کرده و در عین پر خوری کودک لاغر مانده و کاهش وزن خواهد داشت.

علت دیابت نوع 2 در بچه ها چیست؟

اگر پانکراس شخص نتواند هورمون انسولین را به مقدار لازم ترشح کند یا حتی در مواردی که بافت های بدن شخص نتوانند انسولین را به درستی دریافت کنند، بدن وی با کمبود هورمون انسولین روبرو شده و در طی آن قند در جریان خون باقی می ماند و فرد مبتلا به بیماری دیابت می شود.

دیابت نوع 2 در طی زمان سبب آسیب رسانی به چشم ها، قلب، عروق خونی، اعصاب و کلیه ها شده و نیز شخص مبتلا را در برابر بیماری ها و عفونت های متعدد آسیب پذیر می کند.

در زمان های قدیم پزشکان معتقد بودند که تنها بزرگ سالان به دیابت نوع 2 مبتلا می شوند اما امروزه شاهد افزایش روز افزون تعداد بچه ها مبتلا به دیابت نوع 2 در جهان هستیم.

تشخیص دیابت در بچه ها

تشخیص نشانه های این بیماری در بین بچه ها کاری بسیار سخت است، در مواردی نیز والدین علائم دیابت بچه ها را با ناآرامی در رفتار کودک اشتباه می گیرند. باید توجه داشت که شناسایی علائم این بیماری مستلزم تشخیص و دقت زیاد است. چنانچه نشانه های بیماری دیابت به موقع تشخیص داده نشود و کودک تحت درمان قرار نگیرد، بسیار خطرناک خواهد بود. بنابراین باید نسبت به نشانه های این بیماری آگاهی های لازم را کسب کنید تا در صورت مشاهده این علائم در کودکتان به موقع اقدام کنید. می بایست به این نکته توجه داشت که ژنتیک در ابتلا به این بیماری نقش اساسی دارد.

علائم نامبرده در زیر به احتمال زیاد نشانه هایی از وجود بیماری دیابت در کودک شما است:

• احساس ضعف و ناتوانی مداوم؛ خستگی مفرط و طولانی مدت در کودک احتمالا نشان دهنده مقدار افت قند خون آن است تا جایی که حتی ممکن است دچار لرزش شوند. بررسی تحقیقات در خصوص بزرگ سالان مبتلا به دیابت نوع 1 نیز نشان می دهد اشخاصی که مقدار قند خون آن ها در طول شب کاهش می یابد، در طول روز احساس خستگی مفرط دارند. اشخاص مبتلا به این بیماری در انجام کارهای روزانه خود دچار خستگی زودهنگام می شوند.
• بیش از حد خوابیدن
• کسلی و بد خلقی در کودک؛ اگر به تازگی متوجه تغییرات بسیاری در خلق و خوی کودکتان شده اید، می بایست کمی آگاه تر باشید. این امکان وجود دارد تغییر خلق و خوی کودکتان و بداخلاقی آن نشانه این باشد که مقدار قند خون آن ثابت نیست. بر اساس مقاله ای که HealthCentral در سال 2011 منتشر کرده است تشخیص نوسانات روحی و اخلاقی ناشی از نوسانات قند خون در بچه ها کار دشواری است. به عقیده پژوهشگران مقدار قند خون بالا یا پایین می تواند روی بچه ها اثرات مختلفی داشته باشد. بالا بودن مقدار قند خون در بچه ها سبب می شود که احساس بیماری و کسلی داشته و همان بچه ها خوب همیشگی نباشند.
• عدم تمایل به بازی های بیرون از منزل و فعالیت های رایج
• علائمی چون سردرد و معده درد در کودک
• زود عصبانی شدن
• ایجاد حالت دست پاچگی و آشفتگی در کودک
• مشاهده ترشح چسبناک در ادرار بچه ها 2 الی 3 ساله احتمالاً علائمی از بالا بودن قند و وجود قند اضافه در ادرار است. این ترشح می تواند حاکی از وجود احتمالی بیماری دیابت در کودک باشد و بایستی سریعاً آزمایش تشخیص دیابت صورت گیرد.
• شب ادراری؛ شب ادراری بچه ها در سنین کم ممکن است عامل هشدار دهنده ای برای والدین کودک به حساب نیاید؛ اما نباید بی تفاوت از این مسئله رد نشد، به ویژه اگر پیش تر این عمل از کودک سر نمی زده اما اخیراً به طور مستمر شب ادراری داشته باشد.

• تشنگی زیاد و داشتن تکرر ادرار؛ تعداد مراجعه کودک خود را به دستشویی در نظر بگیرید. اساساً هنگامی که قند خون در فرد بالا می رود؛ در پی آن کلیه ها برای دفع این مقدار مازاد قند فعالیت بیشتری داشته و این قند را به همراه آب از طریق ادرار از بدن دفع می کنند و همان طور که می دانیم هنگامی که آب زیادی از بدن شخص خارج می شود؛ بدن به کم آبی دچار شده و کودک احساس تشنگی بیشتری می کند. البته بچه ها زیاد شیطنت می کنند و فعالیت زیادی دارند. به همین دلیل طبیعی است که آب بیشتری مصرف کنند. ولی بچه ای که بیش از حد معمول دستشویی می رود، بیشتر احساس تشنگی می کند، چون بدن وی نیاز به تأمین آب از دست رفته دارد. بنابراین اگر کودک شما به طور مستمر درخواست آب یا آب میوه دارد، نباید آن را علت تمایل و علاقه او به نوشیدنی قلمداد کرد. در این زمینه کمی هشیارتر باشید و بررسی های مربوطه را انجام دهید، چون تشنگی بیش از مقدار در بچه ها ممکن است از نشانه های دیابت بچه ها باشد.
• بی میل بودن نسبت به غذا، بی اشتهایی و یا نوعی احساس گرسنگی همیشگی؛ غالباً با بی توجهی و نادیده گرفتن این علائم از طرف والدین روبرو هستیم چرا که والدین بی میل بودن نسبت به غذا را به بازیگوشی کودک ربط می دهند و خوردن زیاد غذا و احساس گرسنگی دائمی در کودک را نشانه هایی از سن رشد کودک قلمداد می کنند.
• کاهش وزن؛ بچه های که مبتلا به دیابت نوع یک هستند اکثراً غذای زیادی می خورند، اما به طور معمول شاهد کاهش وزن آن ها هستیم. کاهش وزن بدون علت موجه به سبب عدم توانایی بدن شخص در جذب انرژی از مواد غذایی است که مصرف می کند. این مسئله باعث می شود چربی های ذخیره شده در سلول ها غالباً به مصرف رسیده و وزن بدن شخص مبتلا به دیابت علیرغم خوردن غذا به طور چشم گیری کاهش یابد.
• سخت از خواب بیدار شدن؛ این مسئله ممکن است مربوط به کاهش شدید قند خون در شخص بیمار باشد. در این حالت باید مقداری ماده شیرین مانند آب پرتقال یا یک قاشق پر شکر به کودک خوراند.
• مسائل بینایی؛ انجمن Canadian Diabetes Association مطرح کرده است که بیماری دیابت علت اصلی کاهش دید و بیماری های چشمی در بچه ها آمریکای شمالی است. بیماری دیابت بر روی شبکیه چشم و رگ های خونی تغذیه کننده آن تأثیر گذاشته و در مدت زمان طولانی سبب از دست دادن بینایی در شخص می شود.
• به گفته برخی متخصصان در این زمینه هنگامی که بدن از چربی ها به عنوان منبع اصلی انرژی استفاده نکند، اسیدهایی در خون ایجاد می شود که این پدیده را اسیدوکتوز می نامند و سریعاً نیاز به دفع دارد. اگر در کودکتان نشانه هایی از قبیل حالت تهوع، کسلی یا دل درد وجود داشت که علت موجهی ندارد، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.

انواع آزمایش قند خون برای تشخیص دیابت در بچه ها

در نمونه های خونی گرفته شده از افراد مبتلا به دیابت نوع یک به وجود آنتی بادی که بنام ketones معروف است پی برده اند. این ماده پس از تجزیه و شکسته شدن ساختار چربی در بدن تولید می شود. وجود این ماده در این نوع دیابت بسیار رایج است و در نمونه های خون یا ادرار تهیه شده از افراد مبتلا به این بیماری قابل شناسایی است.

1. آزمایش قندخون ساده

اگر بیشتر علائم نام برده در بالا را در کودک خود مشاهده می کنید باید حتماً پزشک متخصص را از این علائم باخبر ساخته و از او بخواهید که برای کودکتان آزمایش مقدار گیری قند خون درخواست کند. اگر قند خون کودک شما مساوی 200 میلی گرم در دسی لیتر یا حتی بیشتر باشد نشان دهنده مبتلا بودن کودک شما به دیابت بچه ها است.

2. آزمایش A1C یا هموگلوبین گلیکوزیه

چنانچه پزشک مورد نظر درباره نتایج آزمایش ساده قند خون اطمینان نداشته باشد برای صحت نتیجه این آزمایش از آزمایش هموگلوبین گلیکوزیه که به آزمایش A1C معروف است، استفاده می کند. این آزمایش مقدار قندی را که در خون به هموگلوبین وصل شده است به درصد نشان می دهد. باید این نکته را در نظر داشت که گلبول های قرمز هر 3 ماه نابود شده و گلبول های جدیدی از نو تشکیل می شوند، نتیجه این آزمایش بیان کننده مقدار اتصال قند به هموگلوبین در طی مدت 3 ماه گذشته است اگر این مقدار مساوی با 5/6 درصد یا بالاتر باشد نشانه مبتلا بودن کودک شما به دیابت است.

3. آزمایش قندخون ناشتا

در این آزمایش برای تشخیص مقدار قند خون پس از یک شب ناشتا از کودک نمونه خون گرفته می شود. برای انجام این آزمایش و صحت نتیجه آن باید توجه داشت که کودک در طی یک شب یا حداقل 8 ساعت ناشتا باشد. اگر جواب این آزمایش بیش از 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد نشانه پیش دیابت Pre- diabetes است و اگر برابر با 126 میلی گرم در دسی لیتر یا حتی بیشتر از این مقدار باشد، نشانه مبتلا بودن کودک شما به بیماری دیابت است.

درمان دیابت در بچه ها

انسولین مؤثرترین راه درمان بیماری دیابت است. انسولین را نمی توان به صورت خوراکی مصرف کرد و روش دریافت آن تزریق است. با پیشرفت علم امروزه شاهد سوزن های تزریقی بسیار نازکی برای تزریق انسولین هستیم. تزریقات به طور کامل فیزیولوژیک بوده و جایگزین ترشح هورمون انسولین از طریق لوزالمعده می شود. فرد مبتلا به این بیماری می تواند با درمان درست و کنترل بیماری خود زندگی و عمر طبیعی و بدون مسئله ای را داشته باشد.

رشد صحیح و مناسب کودک، بدون تغذیه سالم امکان پذیر نخواهد بود. کنترل بیماری دیابت، شامل پنج پایه آموزش، تغذیه، داروها، ورزش و کنترل قند خون شخص است.

آنچه والدین باید انجام دهند

والدینی که کودک آن ها مبتلا به بیماری دیابت است بهتر است یک دستگاه مقدار گیری قند خون یا گلوکومتر تهیه کرده و در منزل داشته باشند. استفاده از این دستگاه کار راحتی است. از پزشک کودک خود درباره طریقه استفاده از این دستگاه راهنمایی بخواهید. سایر اقداماتی که در این خصوص باید انجام دهید به شرح زیر است::

• تعداد مراتب آزمایش قندخون در طول روز و زمان انجام این آزمایش را از پزشک مورد نظر بپرسید.
• اگر کودک شما برای درمان نیاز به انسولین دارد، طریقه تزریق انسولین و محل تزریق را از پزشک خود بپرسید.
• اگر برای درمان کودک مبتلای خود از پمپ انسولین استفاده می کنید کار با پمپ و سایر مراقبت ها را یاد بگیرید.
• هم چنین باید آموزش های لازم در روبروه با بیمار در هنگام افت شدید قند خون را از پزشک معالج فرا بگیرید.
• والدین باید مراقب مقدار فعالیت کودک بیمار خود باشند. تا وقتی که کودک به تنهایی نمی تواند، مسئولیت های مربوط به کنترل بیماری و مراقبت از خود را بپزیرد، عهده والدین است که مراقبت های لازم از کودک خود را به عمل آورند.

بچه ها مبتلا به بیماری دیابت با بچه ها سالم تفاوتی چندانی ندارند و با کنترل بیماری و درمان مناسب می توانند همانند دیگر بچه ها فعال و شاد باشند.

بیشتر بدانید: خواص آبغوره برای دیابت

شما نیز اگر تجربه ای در زمینه دیابت بچه ها دارید، آن را با ما و سایر کاربران خبرنگاران به اشتراک بگذارید.