انحراف چشم در بچه ها؛ از تشخیص تا درمان - اهدا بلاگ

استرابیسم تنها مختص بچه ها نیست؛ این بیماری و اختلال حتی در بزرگسالان هم ممکن است به دلایل مختلفی بروز کند. احتمالا انحراف چشم در بچه ها یا استرابیسم را با نام لوچی چشم هم شنیده اید. انحراف چشم در بچه ها را با تنبلی اشتباه نگیرید. تنبلی چشم یکی از پیامدهای جدی انحراف چشم است. در این موارد، کودک چشمی را که برایش راحت تر است روی تصاویر متمرکز می نماید و مستقیم نگه می دارد و فقط از آن چشم استفاده می نماید.

در حالی که چشم منحرف کار نمی نماید و عملکردهای خود را به درستی توسعه نمی دهد. در این مواقع این چشم تبدیل به چشم تنبل می گردد. بنابراین، هرچه انحراف چشم و تنبلی چشم زودتر تشخیص داده گردد، بهبودی آسان تر است. در این مطلب از بلاگ خبرنگاران به دلایل و علائم این بیماری می پردازیم و روش های درمان انحراف چشم بچه ها را می خوانید.

آیا انحراف چشم در بچه ها زیر 2 سال قابل تشخیص است؟

طبیعی ست که چشم یک نوزاد در چند ماه اول زندگی گه گاهی حالت عادی نداشته باشد و حرکت هماهنگ و در یک راستا در آن دیده نگردد؛ اما زمانی که کودک به 4 تا 6 ماهگی می رسد، چشم ها معمولا صاف می شوند.

اگر همچنان یک یا هر دو چشم به داخل (ازوتروپی)، بیرون (اگزوتروپی)، بالا (هیپرتروپی) یا پایین (هیپوتروپی) پرسه می زنند (حتی یک بار) بهتر است احتمال دهید که نوزاد به استرابیسم یا انحراف چشم مبتلاست. در آن هنگام به جای ترسیدن و استرس های بی مورد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص زودهنگام و دقیق اختلالات چشمی در بچه ها می تواند چالشی برای پزشکان خانواده هم باشد. غربالگری بینایی، ترجیحا قبل از چهارسالگی انجام گردد؛ این کار برای تشخیص انحراف چشم و آمبلیوپی (Amblyopia) یا تنبلی چشم ضروری ست.

بعضی از اختلالات چشمی در بچه ها باید در سنین پایین تشخیص داده شوند تا از مسائل بینایی جلوگیری و نتایج درمان بهینه گردد. متاسفانه غربالگری موثر برای اختلالات چشمی و عملکرد بینایی برای پزشکان مراقبت های اولیه سخت است.

بچه ها خردسال ممکن است تمایلی به شرکت در فرآیند غربالگری نداشته باشند و معمولا حضور در مطب های پزشکان برای آن ها خوشایند نیست؛ یا شاید دستگاه های تست و غربالگری اغلب در مطب ها در دسترس نباشند. علاوه بر این، بعضی از تشخیص ها بسیار پیچیده هستند. مشارکت چشم پزشکان بچه ها با آموزش تخصصی و تجهیزات معاینه اغلب مورد احتیاج است.

متخصصان چشم، از جمله چشم پزشکان، ارتوپتیست ها و اپتومتریست ها، از مجموعه ای از آزمایش ها استفاده می نمایند تا ببینند آیا چشم های کودک صاف است و با هم کار می نماید یا خیر. متخصص چشم تقریبا همواره باید به عنوان بخشی از اولین معاینه کامل، قطره چشمی را در چشمان کودک بریزد.

نباید فراموش کنید اگر در مرحله تشخیص، دقیق و به موقع عمل کنید، در صورتی که کودک دچار انحراف چشم باشد، می تواند از درمان های پیشنهاد پزشکان استفاده و این اختلال بینایی را درمان کند. پس این مرحله را جدی بگیرید.

دلایل بروز انحراف چشم در بچه ها چیست؟

ظهور استرابیسم در بچه ها ممکن است تحت تأثیر دلایل مختلفی قرار گیرد. هنوز علت روشنی برای بروز این اختلال در بینایی معین نشده است. این اختلال در هر سنی ممکن است بروز کند و دلایل مختلفی اعم از ژنتیک یا دلایل اکتسابی وجود دارد. در ادامه به چند مورد از دلایل بروز انحراف چشم در بچه ها اشاره می کنیم:

• عملکرد ناکافی ماهیچه های چشمی
• ارتباط با نقص انکساری (نزدیک بینی، آستیگماتیسم یا دوربینی)
• بیماری هایی که شبکیه، عصب بینایی و بعلاوه آب مروارید را تحت تاثیر قرار می دهند.
• انحراف چشم در بچه ها بعلاوه می تواند به طور متناوب پس از یک بیماری، شرایط استرس زا یا در بعضی موارد به علت استفاده مداوم از صفحه نمایش رایانه، موبایل یا تبلت ظاهر گردد.

علائم استرابیسم چیست؟

برای این که به عنوان والدین کودک بتوانید این اختلال را زودتر تشخیص دهید، بهتر است علائم انحراف چشم در بچه ها را به خوبی بشناسید. بیشتر بچه ها مبتلا به استرابیسم از مسائل چشمی شکایت نمی نمایند یا متوجه تغییراتی در بینایی خود نمی شوند. امکان دارد غیر از اعضای خانواده، معلم یا مربی بهداشت در مدرسه متوجه صاف نبودن چشم ها گردد. پس توصیه می کنیم اگر شما در هر یک از این نقش ها هستید، به این علائم دقت کنید:

· دید دوگانه یا دوبینی

بعضی از بچه ها ممکن است از دید دوگانه شکایت نمایند (تماشا دو شیء در حالی که فقط یکی در دید است) یا به طور کلی در تماشا اشیاء مشکل داشته باشند. این مسائل بعلاوه می تواند بر مهارت های خواندن و یادگیری کلاس درس تاثیر بگذارد. بچه های کوچک تری که هنوز صحبت نمی نمایند ممکن است زیاد چشم های خود را نگاه نمایند و برای این که واضح تر ببینند سرشان را بچرخانند یا کج نمایند.

· خستگی بصری

در این حالت گاهی کودک احساس خستگی در ناحیه چشم می نماید.

· مشکل در خواندن یا انجام فعالیت های بصری نزدیک

معلم ها باید بیشتر دقت نمایند که اگر کودکی در خواندن یا تشخیص نقش و تصاویر نزدیک مشکل داشت، احتمال انحراف چشم را در کودک در نظر بگیرند و فورا به خانواده اش اطلاع دهند تا برای تشخیص، به پزشک مراجعه نمایند.

· کج شدن سر

بچه های که دچار انحراف چشم هستند، برای هماهنگی عضلات چشم و دید خودشان، سرشان را کج می نمایند.

با دانستن این علائم، به راحتی می توانید متوجه انحراف چشم در کودک دلبندتان شوید و قدم بعدی را برای درمان او بردارید.

برترین زمان درمان انحراف چشم در کودک را نباید فراموش کنید

درمان انحراف چشم بچه ها، قبل از 8 سالگی بسیار مهم است؛ زیرا تقریبا در آن سن است که بینایی قطعی حاصل می گردد. بنابراین تمام بچه های که از انحراف چشم رنج می برند باید به وسیله چشم پزشک اطفال مورد ارزیابی قرار گیرند. گاهی درمان با روش های غیرجراحی انجام می گردد و نتیجه ای مطلوب دارد؛ گاهی هم باید با جراحی این اختلال را درمان کرد.

برخلاف آن چه تا همین اواخر تصور می شد، استرابیسم را می توان با موفقیت در هر سنی حتی در بزرگسالان اصلاح کرد؛ اما بهتر است بدانید اگر استرابیسم در دوران کودکی درمان نگردد، عمل جراحی نمی تواند این اختلال را به طور کامل اصلاح کند. درصد موفقیت عمل انحراف چشم در این سن کم است؛ اگرچه می تواند ظاهر بیمار و بعلاوه درک او از فضا و میدان بینایی را بهبود بخشد. برای اصلاح انحراف چشم در بچه ها گزینه های مختلفی وجود دارد:

· استفاده از عینک

یکی از اولین درمان ها ممکن است استفاده از عینک باشد که در انحراف جزئی، توصیه به استفاده از عینک می گردد.

· پوشاندن چشم قوی تر برای ساعاتی در روز

در این حالت چشم تنبل مجبور به فعالیت می گردد و در درمان موثر است.

· تمرینات بینایی یا بصری درمانی

تمرینات چشمی می تواند در درمان استرابیسم همگرا بسیار مفید باشد. استرابیسم همگرا شکلی از استرابیسم است که در آن چشم ها نمی توانند خود را روی یک شیء نزدیک قرار دهند. این نوع درمان شامل کار با جزئیات نزدیک، خواندن و غیره می گردد.

· استفاده از دارو

اگر استفاده از عینک و بینایی درمانی کافی نباشد، می توان از دارو برای شل کردن عضلات استفاده کرد.

· جراحی استرابیسم

در مواردی که درمان با عینک، تمرینات یا دارو باعث اصلاح انحراف چشم در بچه ها نمی گردد، می توان از گزینه جراحی استفاده کرد. جراحی استرابیسم شامل تضعیف یا تقویت ماهیچه های چشم به منظور تغییر تراز چشم و موازی کردن آن است. دو نوع اصلی جراحی استرابیسم وجود دارد:

• تضعیف (ضعیف شدن): شامل جداکردن عضله و چسباندن مجدد آن دورتر از جلوی چشم، برای تضعیف عضله است.
• تقویت (سفت کردن): شامل برداشتن بخشی از عضله از چشم برای سفت شدن بیشتر آن است. جراحی ترمیم عضله چشمی دارای درصد موفقیت بالایی با عوارض بسیار کمی ست. این یک روش سرپایی ست، احتیاجی به بستری شدن ندارد و بچه ها می توانند پس از چند روز استراحت به مدرسه بازگردند. شایع ترین عوارض بعد از جراحی استرابیسم قرمزی، ناراحتی و درد است که همگی موقتی هستند.

در فرایند درمان انحراف چشم بچه ها، متخصصان چشم با هم همکاری می نمایند تا یک برنامه درمانی برای هر کودک طراحی نمایند. در بسیاری از موارد کودک به ترکیبی از درمان ها احتیاج دارد.

کلام انتهای پیرامون انحراف چشم در بچه ها

برترین اقدام برای درمان یا حتی پیشگری این است که انحراف چشم در بچه ها را زودتر تشخیص دهید؛ به این علت که ارتباطات کلیدی بین چشم و مغز کودک در حدود 8 سالگی شکل می گیرد. معاینه منظم چشم برترین راه برای تشخیص استرابیسم است. در این مقاله از خبرنگاران با دلایل، علائم و راه های درمان انحراف چشم در بچه ها آشنا شدید.

تشخیص و درمان زودهنگام، شانس کودک را برای داشتن چشم هایی صاف و ایجاد دید خوب و درکی عمق بهتر می نماید؛ اما بچه ها و نوجوانان بزرگ تر (حتی بسیاری از بزرگسالان مبتلا به استرابیسم) هنوز می توانند با یاری درمان، بهبود پیدا نمایند.

بعلاوه جنبه اجتماعی استرابیسم را در نظر داشته باشید. هم ترازبودن چشم ها برای داشتن تصویر سالم از خود در بزرگسالان و بچه ها مهم است. در انتها شما به ما بگویید که گزینه های دیگری برای درمان انحراف چشم بچه ها می شناسید؟ اگر در این مورد تجربه ای از روش های درمانی یا تشخیص به موقع خود برای فرزندتان دارید، با کاربران به اشتراک بگذارید.