با دوربین عکاسی به ناسا برای مطالعه این پدیده آب وهوایی یاری کنید - اهدا بلاگ

رعد و برق روی می دهد و سپس نوری مایل به قرمز بر فراز طوفان چشمک می زند. اگر شاهد این پدیده بودید، فرد خوش شانسی هستید که یک رویداد آب وهوایی کمتر شناخته شده، به نام شبح (Sprite) را می بینید. اما اگر بتوانید این پدیده الکتریکی در جو فوقانی زمین را به وسیله دوربین خود به تصویر بکشید، عکس شما می تواند به یک کشف علمی مهم یاری کند.

اسپرایتکیولار (Spritacular) نام جدیدترین پروژه علوم شهروندی ناسا است که با استفاده از جمع سپاری به پیشبرد مطالعه این اشباح جوی و دیگر رویدادهای نورانی گذرا (Transient Luminous Events) یا TLE می پردازد.

رویدادهای TLE شامل طیف وسیعی از پدیده های الکتریکی هستند که بر فراز طوفان های تندری (طوفان های دارای آذرخش) روی می دهند و نورهای ناگهانی کوتاهی ایجاد می نمایند. پروژه علوم شهروندی کوشش می نماید ارتباطی میان دانشمندان حرفه ای و افرادی ایجاد کند که به تصویربرداری از این پدیده علاقه دارند.

بورجو کوثر (Burcu Kosar) پژوهشگر اصلی پروژه اسپرایتکیولار گفت: مردم تصاویر فوق العاده ای از پدیده شبح طوفان می گیرند، اما این عکس ها به صورت پراکنده در اینترنت به اشتراک گذاشته می شوند و بیشتر جامعه علمی از آن ها آگاه نمی شوند. بنابراین این پروژه با ایجاد نخستین پایگاه داده جمع سپاری رویدادهای TLE این شکاف را پر خواهد نمود و راهی دردسترس برای تحقیقات علمی خواهد بود.

اشباح یا اسپرایت ها در حدود 80 کیلومتری و بر فراز طوفان تندری روی می دهند و لحظاتی پس از وقوع آذرخش ظاهر می شوند. یک فلاش ناگهانی مایل به قرمز که می تواند طیف وسیعی از شکل ها را به خود بگیرد، اما اغلب ترکیبی از ستون های پراکنده و ریشه های درخشان و شاخه دار است. بعضی از این اشباح به نوعی بر فراز طوفان ها می رقصند و یکی پس از دیگری روشن و خاموش شوند.

گزارش شاهدان عینی از فلاش های عجیب نور در بالای طوفان ها به صدها سال قبل بازمی گردد، اما سال 1989 بود که اولین تصویر از چنین رویدادی ثبت شد. محققان دانشگاه مینه سوتا مشغول آزمایش یک دوربین تلویزیونی شرایط نور کم برای مأموریت پرتاب موشکی آینده بودند که به طور کاملا تصادفی، اولین شواهد معتبر از این پدیده را ثبت کردند. به گفته بورجو کوثر با وجود اینکه این یک دوربین با رزولوشن بالا یا ضبط سریع نبود اما چون در زمان مناسب در جهت درست قرار داشت، کل شبح را در میدان دید خود داشت.

با توجه به شکل خاص این رویدادهای گریزان که به موجودات افسانه ای پری-مانند در فرهنگ عامه شباهت دارد، دانشمندان را شبح نامیده اند. این روند نامگذاری با کشف دیگر انواع TLEهم ادامه پیدا کرد و امروزه چنین پدیده هایی امروزه با نام های اِلف (ELVE)، هاله (Halos)، جت آبی (Blue Jets)، جت بزرگ (Gigantic Jets) و غیره می شناسند.

درباره این رویدادها هنوز پرسش های زیادی بدون پاسخ به جای مانده است. مانند اینکه هر چند وقت یک بار روی می دهند و شکل آن ها بر چه اساس است؟ چگونه بر مدار الکتریکی سراسری زمین تأثیر می گذارند و سهم آن ها در انرژی در جو فوقانی زمین چیست؟ یا چگونه با امواج گرانشی برهم کنش دارند؟ پاسخ به این پرسش ها به پیشرفت های گسترده ای در علم جو فوقانی زمین می انجامد اما این موضوع هم به مشارکت جمعی احتیاج دارد.

نخستین هدف پروژه اسپرایتکیولار ناسا ساخت یک پایگاه داده تصویری است. سخت ترین بخش کار این است که بدانید کی به چه منطقه ای باید نگاه کنید. بنابراین در وب سایت این پروژه با استفاده از اطلاعات شکارچیان اشباح باتجربه، هدایت های گسترده ای در این زمینه صورت گرفته است.

برای ثبت تصاویر توجه داشته باشید که بسیاری از دوربین های DSLR موجود در بازار برای گرفتن تصویر این اشباح مناسب هستند. برای نمونه دوربین های مقرون به صرفه قیمت مانند دوربین دیجیتال نیکون D3000 یا کانن EOS 4000D هم می توانند یک گزینه ایدئال برای ثبت چنین رویدادهایی و مشارکت در این پروژه علمی باشند.

مشاهده محصول در خبرنگاران

پس از کوشش خود در جریان یک طوفان، اگر فکر می کنید عکسی از یک اسپرایت یا TLE گرفته اید، می توانید با ایجاد یک حساب کاربری در وب سایت پروژه عکس و جرئیات آن شامل زمان و مکان را بارگذاری کنید. روشن است که برای آپلود عکس باید مالک آن باشید و همه حقوق آن متعلق به شما باشد.

تمام عکس های فرستاده شده به وسیله دانشمندان آنالیز می شوند و در صورتی که عکس کاربران منجر به یک مطالعه یا کشف علمی گردد، بسته به سطح مشارکت، نام عکاس به عنوان همکار مطالعه در مقالات ذکر خواهد شد.

در فازهای بعدی که برنامه ریزی آن ها در حال اجرا است، ابزارهای بیشتر به کاربران امکان خواهد داد تا تصاویر خود را تجزیه وتحلیل نمایند و بیشتر در روش علمی مشارکت داشته باشند.

عکس کاور: یک رویداد شبح در طوفان 4 دسامبر 2021 از منطقه ها شرقی آتن یونان

Credit: Thanasis Papathanasiou

منبع: SciTechDaily